امروزه با توجه به پیشرفت‌های فناوری در زمینه‌های مختلف، فناوری‌های تصفیه آب و پساب نیز پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های روز دنیا، فناوری تصفیه پساب با استفاده از روش بیوراکتور غشایی میباشد. در این روش که در واقع روش اصلاح‌شده روش لجن فعال متعارف میباشد نقش حوض ته‌نشینی ثانویه برای جداسازی پساب و باکتری‌ها به غشاءهای میکروفیلتراسیون و یا اولترافیلتراسیون سپرده میشود و به این ترتیب کیفیت جداسازی پساب و باکتری‌ها مستقل از خصوصیات ته‌نشینی باکتری‌ها میشود. از جمله مهمترین مزایای سامانه‌های بیوراکتور غشایی می‌توان به راندمان بسیار بالای حذف آلاینده‌ها، اشغال فضای بسیار کم، کیفیت خروجی بسیار بالا، شوک‌پذیری بسیار بالا و تولید لجن مازاد بسیار کم اشاره کرد. لازم به‌ذکر است که کیفیت آب خروجی از این نوع سامانه‌ها به‌گونه‌ای است که می‌توان آن را در مصارف کشاورزی و صنعتی استفاده نمود. همچنین آب خروجی از بیوراکتورهای غشایی را می‌توان به‌عنوان خوراک واحدهای اسمز معکوس استفاده نموده و از آن با هزینه بسیار کمتر آب فرآیندی تولید کرد.در ارتباط با این فناوری، براساس فعالیت‌های بسیار فشرده و مستمر، در یکسال گذشته شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی موفق به دستیابی به دانش فنی بومی در رابطه با طراحی و ساخت سامانه‌های بیوراکتور غشایی شده است. در این زمینه ست‌آپ بیوراکتور غشایی طراحی و ساخته‌شده در شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی یکی از پیشرفته‌ترین ست‌آپ‌های بیوراکتور غشایی در ایران، منطقه و نیز در سطح بین‌المللی میباشد که امکان بررسی تصفیه‌پذیری پساب‌های مختلف را تحت شرایط عملیاتی گوناگون و همچنین بررسی عملکرد انواع غشاءها و نیز پدیده گرفتگی غشاءها را با دقت بسیار بالا فراهم می‌نماید. این ست‌آپ براساس روش Modified Ludzuck Ettinger طراحی و ساخته شده است و امکان حذف همزمان COD ، مواد نیتروژن‌دار و مواد فسفردار را فراهم می‌نماید. ظرفیت تصفیه پساب این سامانه آزمایشگاهی 200 لیتر در روز بوده و قابلیت پذیرش تمامی پساب‌های شهری و صنعتی را داراست. در این سامانه پارامترهای مختلف عملیاتی و فرآیندی به‌ویژه دما، pH و اکسیژن محلول اندازه‌گیری و کنترل میشود و قابلیت عملکرد در فرآیندهای دبی ثابت و فشار ثابت نیز در آن وجود دارد. همچنین به‌منظور بررسی پدیده گرفتگی غشاء، اختلاف فشار دو سمت غشاء در این سامانه نیز به‌صورت لحضه به لحضه ثبت میشود. علاوه بر این، پایلوت بیوراکتور غشایی طراحی و ساخته‌شده توسط گروه پژوهشی فناوری‌های نوین شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی نیز اولین پایلوت بیوراکتور غشایی کاملاً بومی کشور میباشد که دارای ظرفیت 2000 لیتر در روز بوده و همانند ست‌آپ بیوراکتور غشایی مورد اشاره، قابلیت حذف همزمان COD ، مواد نیتروژن‌دار و مواد فسفردار را داراست. در این سامانه پارامترهای مختلف عملیاتی و فرآیندی به‌ویژه دما، pH و اکسیژن محلول به‌صورت دائمی پایش و کنترل میشوند. همچنین در این پایلوت با دو الگوریتم متفاوت، عملیات خارج کردن لجن مازاد از سامانه اجرا میشود و پس از تثبیت لجن، آب‌زدایی از آن صورت پذیرفته و به لندفیل منتقل میشود. نکته بسیار مهم در ساخت این پایلوت هزینه آن میباشد که برخلاف نمونه‌های خارجی آن با یک دهم قیمت نمونه خارجی طراحی و ساخته شده است. همچنین در اجرای این پایلوت، به‌دلیل تحریم‌های بین‌المللی و عدم امکان تامین برخی تجهیزات فرآیندی، شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی به‌منظور رفع نیازهای خود در ساخت پایلوت، موفق به طراحی و ساخت دو نوع پمپ پیشرفته شامل پمپ‌های پیستونی و پریستالتیک شده است و هم‌اکنون می‌تواند این پمپ‌ها را با هزینه بسیار پائین‌تر طراحی و تولید نماید. علاوه بر این به‌منظور رفع نیازهای آتی کشور در زمینه غشاءهای مورد نیاز در بیوراکتورهای غشایی، این شرکت در طول ساخت ست‌آپ و پایلوت بیوراکتور غشایی مورد نظر، موفق به دستیابی به دانش‌فنی تولید انواع غشاءهای تخت مورد استفاده در بیوراکتورهای غشایی شده و عملیات مدول‌سازی آنها نیز به شکل مدول‌های قاب و صفحه‌ای در مقیاس آزمایشگاهی برای اولین بار در کشور صورت پذیرفته است. با توجه به زیر ساخت‌های موجود در مرکز غشاء و فرآیندهای غشایی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، عملیات تولید غشاءهای تخت در مقیاس تجاری و مدول‌سازی آنها برای به‌کارگیری در واحدهای تجاری بیوراکتور غشایی در دستور کار این شرکت قرار داشته و در چند ماه آینده نهایی خواهد شد. بدین ترتیب تا پایان سال جاری با تولید غشاءها و مدول‌های تجاری برای فرآیندهای بیوراکتور غشایی، نیاز کشور به این نوع غشاءها تامین شده و از خروج میلیون‌ها دلار ارز از کشور جلوگیری خواهد شد ضمن آنکه دستیابی به دانش‌فنی تولید غشاءها، مدول‌ها و نیز طراحی و اجرای واحدهای صنعتی بیوراکتور غشایی توسط شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی، موجبات ایجاد فرصتهای شغلی بسیار زیادی در این زمینه در کشور را در طول سال جاری به‌دنبال خواهد داشت.