هفته پژوهش و افتخارات صنعت پتروشیمی در تحقق اهداف نهضت تولید علم و فناوری (2)

شانا ـ گروه پتروشیمی: صنعت پتروشیمی در کنار توسعه مجتمع ها و برنامه ریزی برای دستیابی به جایگاه نخست تولیدات پتروشیمی منطقه با تولید 100 میلیون تن محصول در سال برای رسیدن به جایگاه اول فناوری در منطقه با استفاده از قابلیت‌های انسانی، مالی و صنعتی کشور و ایجاد ارزش افزوده در نتیجه صدور دانش فنی در سطح گسترده نیز برنامه ریزی وسیعی انجام داده است.

به گزارش خبرنگار شانا، پس از آنکه ساختار پژوهش و فناوری پتروشیمی در سال 1381 با عبور از کش و قوس‌های و تغییرات فراوان در قالب شرکت مستقلی شکل گرفت، سطح توقعات فعالان این صنعت نیز بالاتر رفت به نحوی که امروز پژوهش و فناوری نقش مهمی در رشد این صنعت دارد.

عبدالحسین بیات، معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی، پژوهش را حلقه جداناپذیر صنعت پتروشیمی دانسته و تاکید کرده است که بسیاری از زیرساخت‌های مورد نیاز این صنعت از طریق پروژه‌های پژوهشی تامین می‌شود.

در این راستا شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی فعالیت‌های اصلی خود را در محورهای کسب و توسعه دانش‌های فنی، ساخت کاتالیست، خدمات آزمایشگاهی، تولید محلول و مواد شیمیایی گرید آزمایشگاهی و گاز استاندارد، ساخت و راه‌اندازی واحدهای پایلوت و بررسی مشکلات واحدهای صنعتی و مشاوره تخصصی دسته‌بندی کرده است تا بتواند به نحو شایسته‌‌ای پاسخ‌گوی نیاز کلیه واحدهای پتروشیمی کشور باشد.

کسب و توسعه دانش‌های فنی تولید محصولات پتروشیمی

با توجه به روند رو به رشد جهانی مصرف محصولات پتروشیمی در سال‌های اخیر و پیش‌بینی افزایش آن در سال‌های آتی، طرح¬های متعددی برای ساخت واحدهای پتروشیمی در دستور کار قرار گرفت و برای این منظور ده‌ها دانش فنی از شرکت‌های خارجی خریداری شد.

از این‌رو شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی برای جلوگیری از خروج ارز، اقدام به تهیه بسته‌های مهندسی کرد تا ضمن ارائه دانش فنی، خدمات مهندسی متنوعی اعم از طراحی مهندسی پایه، مشاوره و نظارت بر طراحی تفصیلی و ساخت و اجرای واحد را به متقاضیان بخش خصوصی و دولتی، ارائه کند.

تهیه بسته‌های طراحی واحد تولید پلی‌تترا متیلن اتر گلایکول به عنوان یکی از مواد اولیه تولید پلی‌یورتان‌ها با ظرفیت 6 هزار تن در سال، واحد صنعتی تولید آب اکسیژنه با ظرفیت 10 هزار تن در سال، پایلوت کاتالیست زیگلرناتا با ظرفیت 4 تن در سال، بسته طراحی واحد تولیدی ایرگانوکس 1076 و 1010، آغازگر رادیکالی تولید PVC، دانش فنی اروکامید، دانش فنی بازیافت آمین و دانش‌های فنی مربوط به PVM در کاتالیست و فرآیند،DME در کاتالیست و فرآیند، HDPE، سینتیک، مدلسازی و شبیه‌سازی تکنولوژی‌های مربوط با فرایندهای تولید پلی‌الفین از جمله دستاوردهای شایان ذکر متخصصان این شرکت در بخش کسب و توسعه دانش‌های فنی بوده است.

افزون‌بر این دانش فنی و ساخت ترانسمیتر دمایی چند منظوره، تهیه و ارایه نرم‌افزار پایش خوردگی لوله‌ها، دستیابی به پوشش‌های جدید مقاوم در برابر خوردگی و سازگار با محیط زیست، تولید تجاری نانوکامپوزیت‌های پلی‌الفینی مورد مصرف در صنایع خودرو و صنایع بسته‌بندی و ساخت مواد استاندارد با خلوص آزمایشگاهی مانند مخلوط گازهای استاندارد کالیبراسیون و برخی مواد شیمیایی، دستیابی به دانش فنی و ساخت کاتالیست‌های هیدروژن‌زدایی پارافین‌ها، متانول، دستیابی به دانش فنی وینیل استات مونومر، دستیابی به دانش فنی اسید استیک ( که کاتالیست فرایند اخیر در پتروشیمی فن‌اوران با موفقیت آزمایش شده است)، دستیابی به دانش فنی تولید متانول و دانش فنی خالص‌سازی متانول و تهیه بسته طراحی برای فرایندهای متانول به پروپیلن، وینیل استات مونومر و ساخت کاتالیست متانول در مقیاس نیمه صنعتی از دیگر دستاوردهای این شرکت است.

ساخت کاتالیست‌های تحریمی پتروشیمی

در شرایط کنونی که کاتالیست‌های مورد نیاز صنعت پتروشیمی در زمره مواد تحریمی قرار دارند، متخصصان شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی دریافتند که تولید ایم دسته از مواد نه تنها برای بازارهای مصرف داخل امری لازم به نظر می‌رسد که با توجه به نیاز منطقه می‌توان نسبت به بازاریابی و صادرات آن نیز اقدام کرد.

از این‌رو با تلاش مجدانه پژوهشگران این شرکت دانش فنی تعدادی از کاتالیست‌های مورد نیاز صنعت پتروشیمی بومی‌ و در کشور تولید شد که از جمله آن‌ها می‌توان به کاتالیست‌های هیدروژن‌زدایی، تولید اسید استیک، تبدیل متانول به دیمتیلاتر و پروپیلن، سنتز متانول، هیدروژناسیون استن، ریفرمینگ خشک، PZ و کاتالیست مورد نیاز واحد اسفریلین، کاتالیست SAC به عنوان یکی از مهمترین کاتالیست‌های پلی‌اتیلن سنگین اشاره کرد.

لازم به یادآوری است که آزمون‌های انجام شده روی این کاتالیست‌ها نه تنها مهر تائید بر موفقیت متخصصان ایرانی زده که در برخی موارد محصولات بدست آمده را بهتر از مشابه خارجی دانسته است.

خدمات آزمایشگاهی، تولید محلول‌ها، مواد شیمیایی گرید آزمایشگاهی و گاز استاندارد

یکی دیگر از رسالت‌های شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی در کنار تامین نیازمندی‌ شرکت‌های پتروشیمی به مواد اولیه و دانش فنی تولید محصولات، بررسی نیازمندی‌های آزمایشگاه‌ی واحدهای مختلف پتروشیمی و تامین مواد شیمیائی خالص آزمایشگاهی مورد نیاز آن‌هاست که در این راستا مواد مورد نیاز عمدتا از شرکت‌های خارجی مرک، آلدریچ و فلوکا تامین میش‌ده است.

البته از آنجایی که محصولات شرکت‌های معتبر بسیار گران است و حتی اطمینان 100 درصدی از خلوص آن وجود ندارد، آزمایشگاه تحقیقات پژوهش و فناوری پتروشیمی، با شناسایی واحدهای تولیدکننده مواد اولیه در کشور موفق به تامین تعدادی از این مواد شده است.

محلول تیترانت کارل فیشر ولومتری، محلول‌های آنولیت و کاتولیت کالومتری کارل فیشر، متانول خالص آزمایشگاهی، متانول خشک، تولوئن خالص آزمایشگاهی، کلرید پتاسیم، استات سدیم خشک و سه آبه، افزودنی اروکامید و محلول آمونیاک 32% از آن دسته مواد آزمایشگاهی تولید شده توسط متخصصان داخلی است که در بازار‌های داخلی نیز عرضده شده است.

طبق برآورده‌های انجام شده صرفه اقتصادی حاصل از تولید این مواد در کشور به دلیل استفاده از مواد اولیه ارزان در داخل قابل توجه است و به طور میانگین قیمت تمام شده هر محصول حداقل 30 درصد قیمت ماده تهیه شده از خارج است ضمن اینکه این فعالیت خودکفائی، اطمینان و مشتری محوری را بدنبال داشته است.

از سوی دیگر سامانه تولید مخلوطهای گازی نیز که در آن‌ها غلظت اجزاء مشخص بوده و تحت عنوان مخلوط‌های گازی استاندارد شناخته می‌شوند، در کشور طراحی و ساخته شده است.

این مخلوط‌ها در بسیاری از دستگاه‌های مورد استفاده صنایع مختلف کاربرد دارند که از آن جمله می‌توان به دستگاه‌های آنالیزی و پاره‌ای از دستگاه‌ها که تحت اتمسفری خواص عمل می‌کنند، اشاره کرد به این ترتیب با توجه به توسعه روز افزون دستگاه‌ها و روش‌های آنالیزی، در اختیار داشتن مخلوط‌های گازی متنوع روز به روز اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

هرچند در حال حاضر بسیاری از مخلوط‌های گازی استاندارد از طریق واردات تهیه می‌شود ولی باتوجه به زمانبر بودن و صرف هزینه زیاد برای واردات آن‌ها و نظر به سیاست‌ کشورهای سلطه‌گر در به انزوا کشاندن ایران، بومی‌سازی این دسته از مواد وابستگی کشور را به دنیای خارج قطع می‌کند و مانع از خروج ارز نیز می‌شود ضمن اینکه درحال حاضر عمده گازهای پایه‌ای مورد استفاده در ساخت اینگونه مخلوط‌ها از طریق مجتمع‌های پتروشیمی قابل تهیه است.

بررسی مشکلات واحدهای صنعتی و مشاوره تخصصی

یکی از ماموریت‌های شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی بررسی و کمک در جهت حل مشکلات و معضلات پیش‌روی واحدهای تولیدی است که در این راستا خدماتی مانند بهبود گرید فیلم پلی‌اتیلن، کاتیون پلی‌اتیلن ترفتالات قابل رنگرزی، توسعه گریدهای پلی‌اتیلنی و پلی‌استایرنی، تامین غشاء فرآیند کلرآلکالی، ساخت کوره الفین با دانش فنی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی و بسیاری از موارد دیگر از نمونه‌های همکاری پژوهش و فناوری پتروشیمی با واحدهای تولیدی و دیگر مراکز تحقیقاتی است.

در زمینه نصب و راه‌اندازی پایلوت‌های مربوط به صنعت پتروشیمی در مراکز ماهشر، اراک و تهران شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی از سال گذشته تا کنون واحد دمو تولید پروپیلن از متانول (MTP)، واحد پایلوت وینیل استات منومر (VAM)، تست موفقیت‌آمیز کاتالیست تبدیل متانول به پروپیلن در واحد پایلوت تولید کاتالیست پلی‌اولفینی (AZD)، پایلوت تولید ایرگانوکس 1010 و 1076، پایلوت تولید مواد خالص شیمیایی، پایلوت بازیافت آمین، پایلوت تولید کاتالیست متانول، پایلوت ساخت کاتالیست تولید پروپیلن از متانول PVM، تولید اروکامید، Set Up تولید پلی وینیل الکل و Set Up تولید نئوپنتل گلایکول در مراحل گوناگون ساخت، نصب و راه‌اندازی قرار دارد.

البته همه آنچه که در بالا گفته شده تازه آغاز راه پژوهش در صنعت پتروشیمی قلمداد می‌شود و رسیدن به نقطه‌ای که روزی ایران صادرکننده دستاوردهای پژوهش‌اش باشد و از آن‌ها تولید ثروت کند راهی بس طولانی است.